Interview met Joy DeLima door Madelon Kooijman

Door Madelon Kooijman

Waar gaat Allemaal Mensen | UMUNTU over?

De voorstelling gaat over het omgaan met identiteit, labels en hokjes. Hoe ga je om met de labels die je opgeplakt krijgt van buitenaf of door een maatschappij? Hoe zie je jezelf? En komen die dingen samen, ja of nee? Het gaat over hoe moeilijk sommige labels kunnen zijn en de liefde die we voor elkaar hebben om elkaar daarin te steunen. Soms zien mensen jou als iets mdat je helemaal niet bent. Hoe omarm je dat principe? In de voorstelling gaat het ook over hoe dat allemaal werkt in een groep, waarin we elkaar al langer kennen. De labels die je van de anderen opgeplakt krijgt gaan dan niet meer over een eerste indruk. Wat ik heel erg leuk vind, is dat we ons met een soort kinderlijke naïviteit en speelsheid door de thematiek heen worstelen. We staan heel veel als groep op de vloer en zijn ondersteunend aan elkaar. Het is falen, falen, falen, falen, proberen, falen, elkaar overeind helpen, en weer falen. In 2018 maakten jullie als klas de voorstelling umuntu ngumuntu ngabantu. Nu gaan jullie na het afstuderen met deze voorstelling op tournee onder de naam Allemaal Mensen | UMUNTU. Hoe is dat? De voorstelling raakt thema’s die heel erg belangrijk voor ons waren toen we de voorstelling maakten. Het is daarom extra bijzonder om de voorstelling te hernemen. Bij sommige scenes denken we nu ‘was dit
nou wat ik toen heel erg belangrijk vond?’. We veranderen. Wat je belangrijk vindt en hoe je jezelf ziet kan morgen anders zijn. Zo was Judith vorig jaar tijdens het maken nog maar net uit de kast (een term waarvan ik inmiddels ook niet meer zeker ben of ik die nog mag gebruiken), waardoor de bevrijding van haar seksualiteit een groot thema werd. Maar nu we anderhalf jaar verder zijn, is het voor Judith niet meer spannend om te zeggen dat ze lesbisch is. Ze was toen vooral nog blij en opgelucht, nu is ze trots en zeker. Dat iedereen na een tijd weer anders tegen dingen aankijkt, vind ik juist heel erg mooi. Ik heb een monoloog in de voorstelling, waarin ik heel erg emotioneel werd toen ik die voor de eerste keer voor Marcus en de klas deed. Maar vervolgens hoef ik niet iedere keer te huilen als ik die monoloog speel. Dat vind ik mooi aan theater; wanneer je dingen deelt, valt er een bepaalde angst weg. Ik houd enorm van de magie van het theater. Zodra je ergens theater van maakt, worden anderen zich ervan bewust dat het een universeel ding is en wordt het belang om dat verhaal te delen zichtbaar. Als ik op de vloer sta, voel ik die magie.

Tot welke hokjes moet jij je in het leven verhouden?

Ik denk voornamelijk het hokje van de zwarte vrouw. En alles wat daar dan bijhoort voor mensen. In Allemaal Mensen werd aan het publiek gevraagd wat het eerste in hen opkwam als ze mij zagen. En dan was het eigenlijk altijd goed kunnen dansen en zingen. Zowel in de voorstelling Allemaal Mensen als in Allemaal Mensen | UMUNTU vertrekken we zo sterk vanuit hokjes en labels, dat ik mij inmiddels juist veel minder identificeer met ‘mijn hokjes’. Hoe meer ik het er over heb in de voorstellingen, hoe minder ik het gevoel heb dat ik een hokje ben. Ik ben heel erg blij met wat ik in Allemaal Mensen | UMUNTU vertel. Mijn verhaal gaat ook over het zijn van een zwarte vrouw, maar vertelt meer dan dat. Het voelt het alsof ik los kan breken van de oppervlakte.

Vertelt iedereen in de voorstelling zijn eigen verhaal? Of wordt er een gezamenlijk verhaal verteld?

Ik denk dat we met zijn allen elkaars verhalen vertellen. We zijn in de voorstelling allemaal ondersteunend aan het verhaal van de ander en spelen soms letterlijk elkaars verhalen. Ik vind het heel erg mooi dat we elkaars verhalen op die manier samen dragen. Omdat we elkaar al zo lang kenden voelt dat extra veilig. De voorstelling is dus wel opgebouwd uit persoonlijke verhalen, maar ik denk dat het nergens te persoonlijk wordt. Er is altijd ruimte voor het publiek om zich met de verhalen te kunnen identificeren. Wat ik heel erg mooi vind in het theater is dat je elke avond opnieuw samen met het publiek tot het einde komt. Hebben jullie elkaar als klas beter leren kennen tijdens het maakproces van deze voorstelling? Tijdens het maken van deze voorstelling hebben we heel veel interviews gedaan met elkaar en heel veel acts gemaakt. Doordat we elkaar al kenden, durfden we op basis van liefde en vertrouwen juist hard te zijn tegen elkaar. We wisten al waar elkaars grenzen lagen, waardoor we vaak toch wel een beetje het gevaar op gingen zoeken. Ik vind het heel erg bijzonder dat we als groep grenzen over kunnen en durven gaan. Niet omdat ik het zo leuk vind om grenzen te overschrijden, maar omdat ik het waardevol vind dat we die grenzen met liefde over kunnen gaan. Tijdens de repetities was het soms best wel confronterend om er achter te komen hoe je door anderen gezien wordt. Het vertrouwen dat we drie jaar lang hadden opgebouwd was een heel erg goede foundation. Het klinkt misschien cliché, maar we zijn toch een soort familie: Je ergert je aan elkaar, maar zegt dat soort dingen ook direct. Ik vind het daarom wel heel erg bijzonder dat we nu met elkaar op tournee gaan. Ik ben er echt heel erg trots op dat we zoiets moois hebben gemaakt. Ik weet  niet of we elkaar als klas beter hebben leren kennen, maar ik weet wel dat ik vanaf deze voorstelling het meeste van ze ben gaan houden.