Let’s make Italia great again!

Jan Hulst en Kasper Tarenskeen (Nederland, 1987 & 1988) grijpen Il Gattopardo aan om het over belangrijke dingen te hebben: Oorlog, liefde, decadentie, tranen, Italiaanse cuisine, en gedachten over volk versus elite.

Jullie bewerkten al Ilias. Nu Il Gattopardo. Waarom kiezen jullie voor klassieken?

We halen die klassiekers door de gehaktmolen tot er niets meer van over is. Het zijn volkomen nieuwe teksten, die we met z’n tweeën schrijven, op basis van een idee uit het origineel. Laten we de kracht van de geschiedenis niet ontkennen: in klassieke bronnen zitten grote thema’s die afgelopen paar eeuwen toch ongeveer hetzelfde zijn gebleven. De roman van Tomasi di Lampedusa uit 1958 gaat over de eenwording van Italië: basisthema is het verlangen naar een sterk nationaal bewustzijn. Napoleon zorgde voor vernieuwingen (invoering van modernere wetgeving en een doelmatiger bestuur), waardoor traditionele feodale verhoudingen wegvielen. Maar wat kwam er voor in de plaats?

Angst voor verandering blijkt van alle tijden, net als nationalisme. In de dagen van de eenwording (‘Il Risorgimento’, letterijk: wederopstanding) wilde Italië dolgraag terug naar de oude gloriedagen zoals in de klassieke oudheid en de renaissance. Kortom: let’s make Italia great again. Herkenbaar. Populisme is van alle tijden, ook al denken we van niet, en ook nu is de roep om referenda groot. Precies zoals toen.

Dus jullie werk is vooral politiek? Is dat niet een beetje Randstedelijk?

Wij hebben het over mensen die zich vervreemd voelen van zichzelf, hun omgeving en hun tijd. We maken hedendaagse melodrama’s. De problematiek die wij aansnijden is vooral algemeen menselijk. Het gaat over doodsangst, verveling en jaloezie. Het gaat over het gevoel dat je in een verkeerde tijd zit, dat je door de geschiedenis kapot gemalen wordt en daar niks aan kunt veranderen. Het is thematiek die zich niet laat beperken tot een regio. Wij zoeken naar een mix tussen filmisch realisme en humor. De traan en de lach. Dat is
toch het hele universum? Het zijn hedendaagse zedenschetsen. Ons publiek is trouwens vooral jong, misschien verwart u dat met Randstedelijk?

Het beroemde motto van Il Gattopardo is: ‘misschien moet alles veranderen opdat alles uiteindelijk hetzelfde blijft’.

Maar de vraag is welke krachten er precies spelen. Hoe komt het toch dat werkelijk iedereen zich onbegrepen voelt? Niemand voelt zich gehoord door de huidige politiek. In La Pretenza willen we de verschillende krachten problematiseren. De verschuivingen laten zien. Want het is vaak volkomen onhelder wie welke belangen vertegenwoordigt, wie een ‘populist’ is, wie een ‘barbaar’ en wie ‘weldenkende elite’. In La Pretenza komen verschillende partijen tegenover elkaar te staan: jong versus oud, elite versus barbaar, hoge versus lage cultuur. De wereld is meer dan ooit maakbaar. De oude grenzen worden opengebroken waar we bij staan. Eén ding is zeker: ons zoete, luie leventje zal ten onder gaan. Net als ooit het rijk van de Prins van Sicilië ten onder ging. Wij maken geen aanklacht tegen hedendaagse populistische partijen, noch tegen de elite. We willen vooral begrijpen wat er aan de hand is. Misschien is dat wat we vandaag de dag vooral moeten doen: beter luisteren naar elkaar. Niet altijd meteen vingerwijzen en misschien zelfs niet meteen met oplossingen komen, maar beter ons best doen te begrijpen wat er gebeurt.

Goed, waarom spreekt jullie werk dan een jong publiek aan?

We maken werk vanuit de vragen die ons bezighouden en dus weerspiegelt het vraagstukken die ook andere mensen van onze leeftijd bezighouden. Wij getuigen graag van het gewicht van de geschiedenis dat op onze generatie drukt. We maken inzichtelijk dat onze millennialhypochondrie geen narcistisch symptoom is, maar een fysieke uitwerking van de wereld zoals wij die ervaren. De wereld die wij erven van onze ouders is namelijk rot. Dat behoeft natuurlijk geen uitleg, maar het is wel interessant om te zien hoe diep dit gaat. Twintigers en dertigers herkennen zich hier in. En voor iedereen die ouder is geldt: kom kijken en neem het voorgestelde eens bloedserieus.

‘Wij getuigen graag van het gewicht van de geschiedenis dat op onze generatie drukt.’

En wat ziet de gemiddelde vijftiger dan?

Vermoedelijk een heel herkenbare existentiële crisis. Want ook een vijftiger is een hedendaags mens. U en ik verhouden ons, ongeacht onze leeftijd, allebei tot onze gezamenlijke wereldproblematiek. Het verschil is dat u waarschijnlijk bent opgegroeid met het nihilisme van de punk, wij zijn meta-modernisten. Wij gooien alles vrolijk op één grote hoop omdat de wereld één grote hoop is. We kiezen voor een veelheid aan technieken, inspiratiebronnen en genres. Voor ons is juist die veelheid één van de grote krachten van theater. We streven naar een opeenstapeling van indrukken, verhaallijnen, associaties, meningen, gevoelens en bronnen. Geïnspireerd door film jatten we special effects en montagetechnieken. Bij ons kun je kijken zonder dat de ‘puzzel’ compleet hoeft te zijn. Gewoon kijken is genoeg, zoals je naar de veelheid in de wereld om je heen kijkt. Samen met ons publiek proberen we er wijs uit te worden.

‘Juist in de eindeloos grappen nemen wij elkaar en de wereld serieus.’

Ik zie vooral heel veel grappen.

Dat is misschien wel het grootste verschil tussen onze generaties, inderdaad. Binnen deze gefragmenteerde wereld (in het echt en in ons theaterwerk) worden onze personages
bijna altijd ingehaald door het verhaal zelf. Hierdoor krijgt ons theatraal realisme een spannende wending: het is overdreven theatraal (‘meta’) en tegelijkertijd duiken we met z’n allen het verhaal in. Even vergeten we het gewicht van de wereld dat op onze schouders drukt. Juist door droogkomisch te door te fucken met de zwaarte van het bestaan, waarop wij dagelijks onze nek breken, maken we het dragelijk. Dat voelt het publiek. Juist in de eindeloos grappen nemen wij elkaar en de wereld serieus. Humor en meta-bewustzijn zijn onze breekijzers.

‘Ik denk dat we de samenwerking aandurfde omdat we er allebei dachten dat het een hele mooie voorstelling kon worden.’

Jan, je regisseert voor het eerst je vader. Geen last van een generatiekloof?

Nee. Ik ben hem vooral heel dankbaar, eigenlijk. Kees is officieus met pensioen en hij hoeft dit niet te doen. Nu zit hij zes weken opgesloten met ons in een repetitie lokaal. Natuurlijk is hij van een andere generatie en heeft hij een andere kijk op bepaalde zaken. Maar dat komt goed uit, want daar gaat de voorstelling ook deels over. Ik denk dat we de samenwerking aandurfde omdat we er allebei dachten dat het een hele mooie voorstelling kon worden. En gelukkig wordt La Pretenza dat ook. Dat maakt elke samenwerking makkelijker. Het lijkt me de hel als het een kut show zou zijn; dat ik mijn lieve oude vader elke avond iets heel doms zou moeten laten doen. In de repetities is hij gewoon één van de acteurs. Wel een hele goede met heel veel ervaring en nogal eigenwijs. Soms als ik savonds thuis kom besef ik hoe bijzonder het is om zoiets samen te doen. Dit is toch leiper dan een dagje vissen of een obligaat kerst-diner.

Hoe ziet jullie toekomst er uit?

La Pretenza is onze laatste voorstelling bij Frascati. Maar we hopen natuurlijk nog vaak terug te komen in de Nes met nieuw werk en om jonge jenevers te klauwen op het bankje buiten voor het cafe. We zijn als Amsterdammers en theaterliefhebbers super trots dat we zo lang een onderdeel van Frascati mochten zijn en hopen dat toch altijd een beetje te blijven. Het is toch een beetje alsof je voor Ajax speelt. Misschien maken we nu wel een transfer naar een rijkere club. Maar Ajax blijft Ajax. Snapt u? Naast ons theater werk zijn we ook steeds meer bezig met film en televisie dingen. Kasper schrijft een film-senario en Jan is met JOARDY FILM bezig aan nieuwe online- en televisie series. Nu staat ons theater en film werk nog helemaal los van elkaar maar het is wel ons plan om dingen te gaan combineren. Met een goed youtube filmpje bereiken we in een klap 100 keer meer mensen dan met een hele tournee. En dat voelt scheef. Wij zien het als onze taak om juist iedereen die eigenlijk niet van theater houdt, naar La Pretenza te lokken. Met een mengeling van angst, bluf en vertrouwen in onszelf, ons team en ons publiek zetten we deze stap. We hopen dat onze directe stijl het publiek aanspreekt: tegendraads, humoristisch, beeldend en tegelijkertijd inhoudelijk en toegankelijk. Met een gezonde dosis pretentie zeggen we dat het allemaal in La Pretenza zit.