Georgië na het Achtste Leven

Georgië na het Achtste Leven: een positieve toekomst?

Georgië heeft een complexe geschiedenis vol persoonlijke en collectieve strijd tegen oorlogen, revoluties en politieke onderdrukking. Het verhaal van de Georgiërs is na het Achtste Leven nog lang niet uitverteld. Ook na de Russisch-Georgische oorlog in 2008 gaat strijd om vrede, vrijheid en welvaart gaat door terwijl ze geconfronteerd worden met de erfenis van hun verleden en de complexe realiteit van het heden. Jasmijn Apte spreekt namens Theater Oostpool met correspondent Jeroen Akkermans over de vijfdaagse oorlog en de huidige situatie in Georgië.

Door: Jasmijn Apte

‘Ik denk dat Georgië in staat is geweest om ondanks de Sovjetoverheersing hun eigen nationale karakter vast te houden,’ vertelt RTL Nieuws-correspondent Jeroen Akkermans. Na de val van het Sovjetregime riep Georgië in 1991 als één van de eerste voormalig Sovjetlanden onafhankelijkheid uit. ‘Dat verbaast me helemaal niet,’ legt Akkermans verder uit. ‘Ze hebben hun eigen taal, schrift en cultuur die ze honderden jaren geleden hebben opgebouwd. Daarnaast hebben ze hun identiteit weten vast te houden. En wat het probleem met name in Rusland is, is dat ze nog steeds moeite hebben om die onafhankelijkheid en identiteit van Georgië te erkennen. Zoals ze er ook moeite mee hebben om de identiteit en onafhankelijkheid van een Oekraïne te erkennen. En dat is denk ik wat de kern is van het probleem.’

De vijfdaagse oorlog
In 2008 brak de vijfdaagse Russisch-Georgische oorlog uit. Akkermans deed tijdens de oorlog in Abchazië in 1993 al verslag en zo werd al snel de keuze gemaakt dat hij in 2008 opnieuw verslag zou doen in Georgië toen de oorlog uitbrak. Op de eerste dag dat hij verslag deed, kwam zijn cameraman Stan Storimans om het leven door een Russische Iskander raketaanval. Rusland houdt tot de dag van vandaag vol dat ze daarvoor geen verantwoordelijkheid dragen. Akkermans: ‘En die ontkenning maakt dat ik nog steeds juridisch strijd om de vermeende onschuld van de Russen aan te vechten.’

Via het Europees Hof voor de Rechten van de Mens in Straatsburg heeft de correspondent Rusland aangeklaagd. In 2021 is er een oordeel geweest van het mensenrechtenhof waarin ze hebben gezegd dat ze geen rechterlijke macht hebben over de actieve fase van de oorlog. ‘Dat gaat eigenlijk over de hele oorlog en daartoe behoort de dood van Stan ook. Dat vecht ik aan, want je laat daarmee eigenlijk alle slachtoffers van oorlogsmisdaden in de steek,’ legt Akkermans uit. Uit alle instanties, waaronder het internationale strafhof in Den Haag, zijn uiteindelijk voor vijf dagen oorlog maar drie arrestatiebevelen tegen Russische ingezetenen gekomen en dat is onacceptabel volgens Akkermans. ‘Als het bewijs allemaal zo overduidelijk is van fotobewijs, videobewijs, forensisch bewijs tot ooggetuigen en er komt nog steeds geen recht eraan te pas, dan staat de geloofwaardigheid van de internationale rechtsstaat op de tocht. Dan vind ik dat je moet ingrijpen.’

Gedeeltelijke bezetting
Sinds 2008 is er geen oorlog meer geweest in Georgië, maar aan de andere kant is twintig procent van het land nog steeds bezet door Rusland. Na de vijfdaagse oorlog staan Abchazië en Zuid-Ossetië onder een Russische invloedssfeer. ‘Daar hebben de Russen heel lang hun best voor gedaan door de bewoners van de omstreden gebieden Russische paspoorten te geven,’ legt Akkermans uit.

De grens tussen Zuid-Ossetië en Georgië wordt constant verschoven. Deze grens is door niemand erkend, behalve door Rusland zelf. Akkermans: ‘Die is er ook alles aan gelegen om in elk geval iedereen van die lijn weg te houden en af en toe een paar meters erbij te snoepen. Dat leidt af en toe tot geweld, met name aan de Russische kant. De Georgiërs zullen dat niet durven, want daarmee geef je de Russen een excuus om nog meer land te pikken. Maar het in de ijskast zetten van het conflict, daarbij heeft uiteindelijk Rusland de meeste baat, want zij hebben daar nu de autoriteit over die twee gebieden.’

‘Moet je je eens voorstellen dat Groningen en Friesland door de Duitsers zijn ingenomen,’ vertelt Akkermans verder. ‘En dat er nog altijd aan de grens met Groningen en Friesland prikkeldraad staat als herinnering aan de bezetting. Hoe zouden wij dat vinden? Alleen het probleem is: wat kan je eraan doen zonder dat je opnieuw een oorlog ontketend? Het is een conflict dat in de ijskast is gezet, maar dat betekent niet dat het conflict is opgelost’

“Het is een conflict dat in de ijskast is gezet, maar dat betekent niet dat het conflict is opgelost”

Toch zal volgens de correspondent Rusland niet zo snel het land binnenvallen. ‘Maar je weet dat er in Rusland een leider zit die het niet zo nauw neemt met de waarheid. Ze hebben in 2008 al aangegeven hoe ver ze daarin willen gaan,’ vertelt Akkermans.

Spagaat
Een aantal van de sancties die door de Russen tegen Georgië zijn opgelegd, zijn opgeheven. Hierdoor brengt dit ook een groot economisch voordeel met zich mee om de banden met Rusland weer aan te halen. De samenwerking tussen Rusland en Georgië is volgens Akkermans een stick-and-carrot–benadering. Aan de ene kant stokslagen, aan de andere kant wortels geven aan het paard.

Georgië zit net als veel andere ex-Sovjetstaten in een spagaat. Volgens de correspondent heeft Georgië een zeer pro-Russisch kabinet waardoor het ook zo moeilijk is voor de oppositie om daar iets tegen te doen. Akkermans: ‘Het is nu zaak voor Georgië om vanuit die spagaat op beide benen sterk te staan. Zowel in relatie tot de buurman Rusland, waar je mee te maken hebt, als ook in het bewerkstelligen van samenwerking met de Europese Unie.’

Volgens Akkermans is de klauw van de Sovjet-repressie is nog steeds aanwezig. In dat opzicht is het EU-kandidaatschap dat Georgië afgelopen december heeft gekregen wel opmerkelijk. ‘Het geeft een sprankje hoop over de onafhankelijkheid van Georgië, dat het is erkend en er blijkbaar genoeg mensen zijn die nog steeds voor hun onafhankelijkheid willen vechten. En ik denk dat die onafhankelijkheid van Georgië beter gewaarborgd is in samenwerking met Brussel dan in samenwerking met Moskou.’

Dit artikel is geschreven door laatstejaars journalistiekstudent Jasmijn Apte, stagiaire bij de afdeling Interactie & Inclusie. Op donderdagavond 6 juni presenteert ze haar afstudeeronderzoek over de impact van de Russisch-Georgische oorlog in 2008 op de jongeren in Georgië in de vorm van een live journalism avond. De avond is gevuld met interviews van experts en journalistiek theater. Kaartjes kopen en meer informatie opvragen kan door te mailen naar jasmijnapte@icloud.com .