Van Franse barok tot Frank Zappa

Joris Nassenstein is Manager Artistieke Zaken bij Phion en heeft de muziek geselecteerd voor Midzomernachtsdroom. In ons gesprek zegt hij gelijk: “Het is een totaal andere productie dan de musici en ik gewend zijn.”

Interview uit 2021

Op wat voor manier is deze productie anders dan normaal? Op zoveel manieren! De musici moeten bijvoorbeeld alle muziek uit het hoofd spelen. Ze spelen zonder dirigent en zonder bladmuziek. Dat zijn ze niet gewend en het geeft een heel andere manier van repeteren en spelen. De musici hebben elkaar meer nodig, ze zoeken meer contact met elkaar tijdens het spelen. Daarnaast is het veel fysieker. Ze zitten niet in een orkestbak, ze gaan ook bewegen. Dat begon al tijdens de repetities, heel erg leuk om te zien.

En hoe is het voor de musici? De mensen die meedoen met dit project hebben allemaal wel iets met muziektheater. Het is ook niet ons hele orkest. De muziek die we uiteindelijk hebben gekozen is echt heel uitdagend om te spelen zonder houvast van bladmuziek, een vaste opstelling of een dirigent. We breken daarmee uit onze comfortzone, maar we leren er ook allemaal veel van. Hoe sta ik eigenlijk op het podium, zonder me te verschuilen achter de massa van een orkest van 70 mensen? Je bent zichtbaarder, je geeft je meer bloot. En er is ook een gezonde competitie met wat de acteurs allemaal kunnen en hoe je daartegen opbokst. Dat is allemaal alleen maar leuk.

In de voorstelling komen veel verschillende soorten muziek voor. Hoe ben je tot deze keuzes gekomen? Hoewel het geen groot orkest is, hebben we wel een volledige bezetting: we hebben strijkers, koper- en houtblazers, en slagwerk. Dat geeft dus heel veel mogelijkheden. We hebben van tevoren afgesproken dat we niet stijlvast zouden zijn in muziek. Ik ben het script gaan lezen en heb muziek gekozen waarvan ik vond dat het de scenes maximaal ondersteunde, of waarvan ik vond dat het iets extra’s vertelde.

Nadat ik bepaalde keuzes had gemaakt, liet ik het aan Daria horen. Zij had gelukkig ook heel helder welke muziek zij passend vond en welke niet. Ik kende haar van tevoren helemaal niet, maar ik zie snel waar iemand op aan gaat. Zo kwamen we uiteindelijk uit op muziek waarvan ik dacht dat het de scènes zou versterken en waar Daria ook mee zou willen werken. Het was ook mooi dat we een paar keer tegen elkaar konden zeggen: ik hoor het nog niet, maar ik heb vertrouwen dat het goed komt.

Heb je nog voor een muziekstuk moeten vechten? Jazeker! Voor het slotnummer. Ik wist precies wat ze wilde hebben. Daria had gezegd waar ze naar zocht met het eindnummer en toen ik mijn idee liet horen zei ze gelijk: “Nou Joris, dit vind ik helemaal niks.” Ik heb haar gesmeekt om het toch een keer met de acteurs te proberen en dat ging blijkbaar heel goed. Nu is ze over dat stuk heel erg enthousiast. Er zijn ook stukken die ik niet kende die Daria erin wilde, dat heeft mij ook weer verbreed. Het is zo leuk om naar muziek te luisteren en je dan samen te realiseren: ja, dit klopt gewoon.

Met zoveel verschillende muziek kan het ook al gauw een ratjetoe worden. Hoe hebben jullie er één geheel van gemaakt? Het woord ‘eclectisch’ is erg vaak gevallen in de gesprekken tussen Daria en mij, dat past ook bij de voorstelling en bij deze manier van werken. Het doel is dat er momenten zijn in de voorstelling waar de disciplines volledig versmelten en de muziek helemaal samenvalt met de scène.

Het is altijd bijzonder als de muziek de acteurs tot iets nieuws aan zet. In de scènes waar de ‘voorstelling in de voorstelling’ wordt gerepeteerd zit bijvoorbeeld een heel specifiek muziekje. Dat is zó niemendallerig, muzikaal totaal niet interessant. Maar tijdens het repeteren ontstond daardoor juist een goede bewegingstaal bij de acteurs, die lieten zich echt inspireren door de muziek. Dan draagt de muziekkeuze iets bij. Ik denk dat de muziek op een aantal momenten echt heel tof zijn werk doet.