Bedankt voor je bezoek aan Millennial I VREDE

Er zijn veel theorieën en onderzoeken die een antwoord proberen te vinden op deze vraag. In de ‘VREDE’-podcast benoemt Rolien Sasse, de directeur van Pax, de escalatieladder van de Oostenrijkse conflictpsycholoog Friedrich Glasl (1941-heden).

In deze pagina gaan we daarom dieper in op deze escalatieladder zodat we kunnen herkennen hoe situaties –in het klein en in het groot- kunnen escaleren en hoe we dit kunnen voorkomen. De botsingen en spanningen die we in de voorstelling zien, lijken soms op kleine persoonlijke drama’s. Maar wie goed kijkt, ziet een groter patroon.

Glasl’s model helpt om te begrijpen wat er in Millennial I Vrede gebeurt:
hoe idealisme kan omslaan in frustratie, hoe misverstanden verharden tot verwijten,
en hoe we, zonder het te merken, de ladder van escalatie beklimmen.

Glasl onderscheidt 9 treden, verdeeld over drie hoofdfasen:

• De rationele fase, ook wel de ‘win-win’-fase (fases 1-3). In deze fase is er nog ruimte voor dialoog en het maken van afspraken, en kan er op een verstandige manier gesproken worden over oplossingen die voor alle partijen een goede uitkomst zijn.
• De emotionele fase, ook wel de ‘win-lose’-fase (fases 4-6). In deze fase wordt het conflict emotioneler, persoonlijker, en heftiger. Er is minder ruimte voor een echt gesprek en het zoeken naar een oplossing die voor alle partijen bevredigend zijn. De tegenpartij wordt steeds meer openlijk aangevallen, de angst voor gezichtsverlies steeds groter, waardoor het conflict steeds verder escaleert.
• De vechtfase, ook wel de ‘lose-lose’-fase (fases 7-9). Deze fase is zo heftig dat beide partijen schade lijden. Het is belangrijker dat de andere partij benadeeld wordt dan dat er zelf echt iets wordt gewonnen. Dit kan uitmonden tot volledige escalatie, het idee dat ‘alles geoorloofd is’, en werkelijke strijd.

Herkenbaar in onze tijd
Glasl’s model uit de jaren tachtig is vandaag verrassend actueel. In een wereld waarin één tweet of post in minuten kan uitgroeien tot een online rel, klimmen we razendsnel die ladder op. Een meningsverschil (trede 1–2) wordt een wij–zij-verhaal (trede 4–5).
Woorden worden wapens; algoritmes versterken de kloof.

Hulst en Tarenskeen laten dit met Millennial I Vrede zien in menselijke vorm: hoe we elkaar kunnen kwijtraken, ook als iedereen het goed bedoelt.

Wat we kunnen leren
De kracht van Glasl’s theorie is dat hij ons uitnodigt om stil te staan: Waar bevind ik mij op die ladder — in mijn gesprekken, mijn werk, mijn online leven, mijn relaties?

Vrede blijkt geen vanzelfsprekendheid, maar iets wat we actief moeten onderhouden.
In het klein, in ons eigen leven, kunnen we bijdragen door:

• Bewuster te letten op hoe we spreken en reageren;
• Te blijven luisteren, ook als het schuurt;
• Verbinding te zoeken in plaats van polarisatie;
• Feiten en nuance te verdedigen, juist als emoties hoog oplopen.

De voorstelling Millennial I Vrede onderzoekt wat er gebeurt als we deze ladder beklimmen. De theorie van Glasl kan ons helpen begrijpen hoe we weer kunnen afdalen.

Meer lezen?

• Friedrich Glasl – Confronting Conflict
• Timothy Snyder – Over tirannie: Twintig lessen uit de twintigste eeuw
• Rolien Sasse – Vrede. Wat het is en waarom het kan